Ўзбекистон – бой маданий меросга эга бўлган юрт. Унга хос бўлган анъанавий ҳунармандчилик асрлар давомида ривожланиб, турли авлодларнинг маҳорат ва меҳнати билан такомиллашган. Мазкур мақолада биз Ўзбекистондаги энг машҳур анъанавий ҳунармандчилик турлари ҳақида гапирамиз: керамика, заргарлик, ипакчилик ва машҳур тилла шевок (зардўзлик) ҳақида. Ҳар бир ҳунар тури нафақат ўзининг ажойиблиги, балки миллатнинг маданий меросини кўрсатувчи муҳим омилдир.
Керамика санъати
Керамика ишлаб чиқариш Ўзбекистоннинг барча ҳудудларида кенг тарқалган. Бухоро, Риштон ва Гиждувон каби шаҳарлардаги усталар асрлар давомида ўзига хос технологиялар ва услубларни сақлаб қолганлар. Риштон керамикаси ўзининг қуёш нурида яққол ёритувчи зулфия ранги билан танилган. Ушбу санъат тури асрлар давомида ўзгармай, ҳозирги кунгача анъаналар асосида давом этмоқда. Керамика буюмлари нафақат уй-рўзғорда, балки архитектурада ҳам кенг қўлланилади.
Заргарлик санъати
Ўзбекистон заргарлик санъати асрлар давомида ўзининг бетакрорлиги ва ноёблиги билан дунёга танилган. Бухоро ва Самарқанд каби шаҳарлар узоқ вақтлар давомида заргарлик марказлари бўлиб келган. Заргарлар тилла, кумуш, ёқут ва бошқа қимматбаҳо тошлардан ноёб асарлар яратишда ўз маҳоратларини намойиш этадилар. Улар юракдан яратиладиган ҳар бир буюм, айниқса, тўй ва байрам маросимлари учун тайёрланган безаклар, аёллар тақинчоқлари ҳамда маънавий аҳамиятга эга бўлган буюмлар, анъанавий маданиятни ўзида акс эттиради.
Ипакчилик
Ипакчилик – Ўзбекистоннинг иқтисодий ва маданий ҳаётида муҳим ўрин тутадиган соҳа. Бухоро, Самарқанд ва Марғилон каби шаҳарлар ипак ишлаб чиқаришнинг марказлари ҳисобланади. Махсус ўсимликлардан олинадиган ипак иплари нафис шоҳибофлар тайёрлашда қўлланилади. Ўзбекистонда ипаклик матоларнинг ҳар бири нақшлар ва рангларнинг бойлиги билан ажралиб туради. Бу матолардан тайёрланган либослар нафақат ички бозорда, балки халқаро бозорларда ҳам катта талабга эга.
Зардўзлик (Тилла шевок)
Тилла шевок санъати, яъни зардўзлик – Ўзбекистоннинг миллий мероси ҳисобланади. Бу санъат тури асрлар давомида амирлар ва ҳукмдорлар саройларида кенг қўлланилган. Унга хос бўлган тилла ёки кумуш иплар билан матоларга нақш тушириш технологияси жуда маҳорат ва сабр талаб қилади. Бухоро ва Самарқанд зардўзлари ушбу санъатнинг энг етук вакиллари ҳисобланади. Тилла шевок кўпинча байрам либослари ва миллий кийимлар яратишда қўлланилади.
Ўзбекистон анъанавий ҳунармандчилиги миллий маданиятнинг ажралмас қисмидир. Керамика, заргарлик, ипакчилик ва тилла шевок каби ҳунар турлари миллатимизнинг ўзига хослигини ва аждодларимиздан қолган бебаҳо меросни намоён этади. Ҳунармандчилик нафақат иқтисодий аҳамиятга эга бўлиб, балки маданий бойликларимизни сақлаш ва авлодларга етказишда ҳам муҳим ўрин тутади.
